Sau 30 năm ra đi tìm đường cứu nước, ngày 28/01/1941, Bác Hồ về nước cùng Trung ương Đảng trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Ngày 19/05/1941, Người thành lập Mặt trận Việt Minh. Tháng 6/1941, Người tự tay viết thư gửi phụ lão cả nước. Trong thư, Người nhấn mạnh những nhiệm vụ hết sức trọng đại của phụ lão đối với đất nước, đồng thời đánh giá cao vai trò của phụ lão đối với Tổ quốc, làng xóm và gia đình. Người viết: "Trách nhiệm của các vị phụ lão chúng ta đối với nhiệm vụ đất nước thật là trọng đại. Đất nước hưng thịnh do phụ lão gây dựng. Đất nước tồn tại do phụ lão giúp sức. Nước bị mất, phụ lão cứu. Nước suy sụp, phụ lão phù trì.
Nước nhà hưng, suy, tồn, vong, phụ lão đều gánh trách nhiệm rất nặng nề... Nước nhà lo, các cụ cùng phải lo. Nước nhà vui, các cụ đều cùng được vui... Những hành động, nghĩa cử cứu nước từ trước đến sau đều do các vị phụ lão đường thời gây dựng nên, vun đắp nên, nhuần tưới nên..." (1)
Từ đó, mặc dù bận trăm công ngàn việc, ngay cả khi nước nhà ở trong tình thế gay go nhất, Người vẫn luôn luôn dành cho phụ lão những tình cảm đặc biệt. Người thường xuyên gặp gỡ, viết thư thăm hỏi, động viên các tập thể, cá nhân phụ lão, đồng thời nhắc nhở cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp có kế hoạch chăm lo sức khỏe và cuộc sống phụ lão.
Năm 1947, ba cụ lão du kích ở Cao Bằng hăng hái xung phong cùng nhân dân giết giặc. Người đã gửi tặng các cụ bài thơ:
"Tuổi cao chí khí càng cao,
Múa gươm giết giặc ào ào gió thu.
Sẵn sàng tiêu diệt quân thù,
Tiếng thơm Việt Bắc ngàn thu lẫy lừng" (2).
Năm 1960, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, các cụ phụ lão ở Nam Định đã tham gia rất hăng hái. Người đã có thư động viên, khen ngợi:
"Càng già, càng dẻo, lại càng dai.
Tinh thần gương mẫu chẳng nhường ai.
Đôn đốc con em làm nhiệm vụ,
Vuốt râu mừng xã hội tương lai" (3)
Cụ Tạ Quang Yên ở Nam Định, có 8 người con. Trong đó, 6 người tham gia kháng chiến, mà 4 người đã oanh liệt hy sinh vì Tổ quốc. Tháng 9/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư thăm cụ Yên, trong thư có đoạn: "Tôi trân trọng thay mặt Chính phủ gửi lời khen ngợi và tặng cụ mấy chữ:
"Một nhà trung hiếu,
Muôn thuở thơm danh".
Nhân dịp này, tôi xin biếu cụ một cái áo mà đồng bào đã biếu tôi". (4)
Ngày 20/05/1948, Người đã gửi cho cụ Phùng Lục, phụ lão cứu quốc Ứng Hòa, Hà Đông, nhân ngày cụ kỷ niệm thượng thọ 90 tuổi một bức thư như sau:
"Thưa cụ
Những vị Thượng thọ như cụ là của quý vô giá của dân tộc và nước nhà.
Trong ngày chúc thọ, cụ lại miễn sự tế lễ linh đình, mà đem số tiền 500 đồng quyên vào Quỹ kháng chiến. Như thế là cụ đã nêu cái gương hăng hái kháng chiến và cái gương sửa đổi cổ tục thực hành đời sống mới cho toàn thể đồng bào noi theo.
Cháu xin thay mặt Chính phủ cảm ơn cụ và trân trọng chúc cụ sống lâu và luôn luôn mạnh khỏe để kêu gọi các con cháu ra sức tham gia công việc kháng chiến và cứu quốc.
Cháu lại kính gửi cụ lời chào thân ái và quyết thắng!" (5)
Thật là hiếm thấy một vị Chủ tịch nước lại xưng cháu với một người dân bình thường.
Đối với người cao tuổi, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn phản đối quan niệm "lão giả an chi" và "lão lai tài tận" (tuổi cao thì an phận nghỉ ngơi, và tuổi càng cao thì tài cũng hết).
Năm 1950, Người tròn 60 tuổi, thuộc lớp người cao tuổi. Nhưng Người quên cả tuổi già, luôn luôn lạc quan cách mạng, đúng như nhà thơ Tố Hữu viết "Hồ Chí Minh, trẻ mãi không già". Người cho rằng:
"Sáu mươi tuổi hãy còn xuân chán
So với ông Bành vẫn thiếu niên..." (6)
Năm 1953, Người 63 tuổi, thấy có người chưa đến 50 đã kêu già, Người phê bình nhẹ nhàng bằng bài thơ nhan đề "Thất cửu" (7 x 9 : 63) tự vịnh bằng chữ Hán:
"Nhân vị ngũ tuần thường thán lão.
Ngã kim thất cửu chính khang cường
Tự cung thanh đạm tinh thần sảng
Tố sự thung dung nhật nguyệt trường".
Bài thơ đã được đồng chí Xuân Thủy dịch ra như sau:
"Chưa năm mươi đã kêu già,
Sáu ba, mình vẫn nghi là đương trai.
Sống quen thanh đạm nhẹ người,
Việc làm tháng rộng ngày dài ung dung" (7)
Năm 1964, Người đã qua tuổi "thất thập cổ lai hy". Trong Bài phát biểu bế mạc kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa III, Người nói: "Vì Tổ quốc, vì nhân dân, chúng tôi sẽ luôn cố gắng làm tròn trách nhiệm của mình, quyết không phụ lòng tin cậy của đồng bào và Quốc hội. Về phần tôi,
Bảy mươi tư tuổi vẫn không già
Cố gắng làm tròn nhiệm vụ ta" (8).
Năm 1968, với tuổi 78, tâm hồn Người vẫn giữ được nét thanh xuân và Người đàng hoàng tuyên bố:
"Bảy mươi tám tuổi, chưa già lắm,
Vẫn vững hai vai việc nước nhà.
Kháng chiến dân ta đang thắng lớn.
Tiến bước! Ta cùng con em ta" (9)
Kể từ ngày Người gửi bức thư đầu tiên (ngày 19/05/1941) cho phụ lão cả nước, người cao tuổi nước ta đã tiếp thụ những lời chỉ bảo ân cần của Người, đã góp phần to lớn cùng toàn dân hoàn thành sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ, thống nhất đất nước và đang ra sức thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XI của Đảng vì mục tiêu cao cả: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
(1) Hội Người cao tuổi - NXB QĐND- H - 1996 - tr 7-8.
(2)(4)(5) Hồ Chí Minh Toàn tập-NXB CTQG-H-1995-T5-tr334-507-426.
(3) Sđd - T 10 - tr 212.
(6) Sđd - T 6 - tr 55. (8) Sđd - T 11 - tr 280.
(7) Sđd - T 7 - tr 77. (9) Sđd - T 12 - tr 356