Tin tức sự kiện

70 năm về trước, vào những ngày này, quân và dân Nam bộ vừa mới được sống trong độc lập được ba tuần, đã anh dũng, sát cánh, cùng đứng lên đi vào cuộc kháng chiến đầy thử thách, cam go của lịch sử dân tộc - Kháng chiến Nam bộ (từ tối ngày 22 rạng sáng ngày 23/9/1945).

Theo đồng chí Dương Ðình Thảo, người đã trực tiếp tham gia Nam bộ kháng chiến, ngay trong đêm ngày 22 rạng sáng ngày 23/9/1945, tại trung tâm Sài Gòn, những nơi thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm, đều bị quân và dân Sài Gòn chống trả quyết liệt. Nhân dân và lực lượng vũ trang chung quanh thành phố đã chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu và tổ chức vây hãm quân Pháp ở trong nội thành. Sáng sớm 23/9, Xứ ủy Nam bộ, Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ đã triệu tập cuộc họp Liên tịch tại nhà số 629 đường Cây Mai (nay là Nguyễn Trãi, quận 5). Tham dự cuộc họp có các đồng chí: Ung Văn Khiêm, Trần Văn Giàu, Nguyễn Văn Nguyễn, Phạm Ngọc Thạch, Huỳnh Văn Tiểng. Ðồng chí  Hoàng Quốc Việt thay mặt Thường vụ Trung ương Ðảng và Tổng bộ Việt Minh (vừa đến Sài Gòn ngày 27/8/1945) dự cuộc họp.

Hội nghị đã phân tích, đánh giá tình hình, so sánh lực lượng giữa địch - ta và khẳng định: Thực dân Pháp đã nổ súng đánh chiếm các cơ quan quan trọng của ta tại Sài Gòn, bộc lộ rõ âm mưu xâm lược trắng trợn của chúng; gây nên sự căm phẫn trong các tầng lớp nhân dân. Cho nên, không còn con đường nào khác ngoài con đường phát động và lãnh đạo nhân dân kiên quyết đứng lên chiến đấu bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ nền độc lập vừa mới giành được. Hội nghị ra lệnh kiên quyết đánh cho dù bọn Anh có hỗ trợ, che chở bọn Pháp! Hội nghị đã thành lập Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ do đồng chí Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Chiều 23/9/1945, Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ Trần Văn Giàu đã ký tuyên cáo gửi toàn thể đồng bào Nam bộ phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. 

Theo lệnh của Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ, nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Ðịnh đã lập tức tổng bãi công, bãi khóa, bãi thị, tản cư ra khỏi thành phố, triệt phá các đường tiếp tế lương thực của địch. Khắp thành phố, mọi sinh hoạt chợ búa, giao thông, trường học đều ngưng hoạt động. Công nhân nhà máy đồng loạt nghỉ việc. Nhà đèn bị phá. Mọi thứ vật dụng như: giường tủ, bàn ghế, quầy hàng, xe bò, xe kéo, xe thổ mộ, tủ kem... đều được quẳng ra đường phố làm chướng ngại vật cản bước tiến quân địch. Bên trong thành phố, gần 350 đội tự vệ bám sát các vị trí chiến đấu. Bên ngoài thì các lực lượng vũ trang siết chặt vòng vây.

Cuộc kháng chiến nổ ra sớm nhất tại Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Ðịnh trong đêm 22/9/1945. Về phía đội quân cách mạng, bên cạnh lực lượng tự vệ vũ trang được trang bị thô sơ - tầm vông vạt nhọn với tất cả những gì có thể chiến đấu và phục vụ chiến đấu, đã có hàng vạn thanh niên, học sinh, lao động, thợ thuyền, quần chúng yêu nước tự nguyện xông ra các tuyến đường, các công sự do nhân dân ta đắp lên những ngày đầu kháng chiến, lập chướng ngại vật, bao vây cắt đường giao thông... Ngày 23/9/1945, giặc Pháp đã vấp phải những trận chiến đấu anh dũng của quân đội ta ở dinh Ðốc Lý (nay là trụ sở Ủy ban nhân dân thành phố), đường Verdun, ga xe lửa, cầu Ông Lãnh, chợ Bến Thành, cầu Marc Mahon (nay là cầu Nguyễn Văn Trỗi). Một đơn vị bảo vệ trụ sở Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ đã đánh địch ngay trong ngày 23-9, gây cho địch nhiều thiệt hại. Ðặc biệt là trận chiến đấu của một tiểu đội vũ trang bảo vệ cột cờ Thủ Ngữ, nêu cao tấm gương hy sinh đến người lính cuối cùng vì sự nghiệp cứu nước.

Mặc dù đứng trước muôn vàn khó khăn và tình hình diễn biến rất phức tạp, nhưng đông đảo các tầng lớp nhân dân Nam bộ đã tổ chức và đẩy mạnh chiến tranh du kích, thực hiện tiêu thổ kháng chiến "vườn không nhà trống" ngay tại trung tâm Sài Gòn, hưởng ứng rộng khắp lời kêu gọi của Ủy ban Hành chánh Kháng chiến Nam bộ.

Cuộc chiến đấu ngoan cường của quân và dân Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Ðịnh đã kìm chân thực dân Pháp hơn một tháng tại thành phố, bước đầu phá vỡ kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh, thể hiện quyết tâm cao độ trong chiến đấu bảo vệ chủ quyền đất nước của nhân dân ta. Ðồng thời, tạo điều kiện cho các tỉnh Nam bộ có thêm thời gian chuẩn bị đối phó lâu dài khi thực dân Pháp mở rộng chiến tranh ra toàn Nam bộ và cả nước. Quân và dân Nam bộ đã sẵn sàng hy sinh, quyết giữ nền độc lập non trẻ vừa giành được sau 80 năm dưới sự cai trị của  thực dân Pháp xâm lược.