Trong tác phẩm “Đường Kách mệnh”, Bác Hồ viết: “Tổ chức Công hội trước là để cho công nhân đi lại với nhau cho có cảm tình, hai là để nghiên cứu với nhau, ba là để sửa sang cách sinh hoạt của công nhân cho khá hơn bây giờ, bốn là để giữ gìn quyền lợi cho công nhân, năm là để giúp cho quốc dân, giúp cho thế giới”
Tháng 6/1928, Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời liên kết các Công hội Đỏ ở các cơ sở và giao cho đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, Ủy viên lâm thời Đông Dương Cộng sản Đảng triệu tập Đại hội thành lập Tổng Công hội Đỏ Bắc kỳ vào ngày 28/7/1929 tại nhà số 15 Hàng Nón, Hà Nội. Đại hội bầu ra Ban Chấp hành lâm thời đứng đầu là đồng chí Nguyễn Đức Cảnh (tức Bếp).
Đến đầu năm 1946, Hội nghị Đại biểu công nhân cứu quốc đã quyết định chuyển Hội công nhân cứu quốc thành Công đoàn. Ngày 20/7/1946 tại nhà hát lớn Hà Nội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chính thức ra mắt với hơn 20 vạn đoàn viên.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần I đã họp từ ngày 01 đến ngày 15/01/1950. Mục tiêu của Đại hội là: “Động viên công nhân,viên chức cả nước, nhất là công nhân ngành Quân giới sản xuất nhiều vũ khí, khí tài phục vụ cho kháng chiến chống thực dân Pháp đến thắng lợi”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần II đã họp từ ngày 23 đến ngày 27/02/1961. Đồng chí Trần Danh Tuyên được bầu làm Tổng Thư ký. Mục tiêu của Đại hội là: “ Động viên cán bộ, công nhân, viên chức thi đua lao động sản xuất, xây dựng CNXH ở miền Bắc, với tinh thần “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt” góp phần đấu tranh thống nhất nước nhà”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần III đã họp từ ngày 11 đến ngày 14/02/1974. Đại hội đã bầu đồng chí Tôn Đức Thắng, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa làm Chủ tịch danh dự. Đồng chí Hoàng Quốc Việt được bầu làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Động viên sức người, sức của chi viện cho chiến trường, tất cả để giải phóng miền Nam thống nhất đất nước”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần IV đã họp từ ngày 8 đến ngày 11/05/1978. Đại hội đã bầu đồng chí Nguyễn Văn Linh (sau này là Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng) làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Động viên giai cấp công nhân và những người lao động khác thi đua lao động, sản xuất, phát triển kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa trong cả nước”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần V đã họp từ ngày 16 đến ngày 18/11/1983. Đại hội bầu đồng chí Nguyễn Đức Thuận làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Động viên công nhân lao động thực hiện ba chương trình kinh tế lớn của Đảng. Phát triển nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm, hàng tiêu dùng, hàng xuất khẩu”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần VI đã họp từ ngày 17 đến ngày 20/10/1988 đã bầu đồng chí Nguyễn Văn Tư làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng vì việc làm, đời sống, dân chủ và công bằng xã hội”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần VII đã họp từ ngày 09 đến ngày 12/11/1993 đã bầu lại đồng chí Nguyễn Văn Tư làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Đổi mới tổ chức và hoạt động Công đoàn góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chăm lo và bảo vệ lợi ích của công nhân lao động”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần VIII đã họp từ ngày 03 đến ngày 06/11/1998 đã bầu đồng chí Cù Thị Hậu làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Vì sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì việc làm, đời sống, dân chủ và công bằng xã hội, xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn vững mạnh”.
Đại hội Công đoàn Việt Nam lần IX đã họp từ ngày 10 đến ngày 13/10/2003 đã bầu lại đồng chí Cù Thị Hậu làm Chủ tịch. Tháng 12/2006, đồng chí Đặng Ngọc Tùng được bầu làm Chủ tịch. Mục tiêu của Đại hội là: “Xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn vững mạnh, chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, viên chức, lao động góp phần tăng cường đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.
Đại hội Công đoàn lần X đã họp từ ngày 02 đến ngày 05/11/2008 đã bầu lại đồng chí Đặng Ngọc Tùng làm Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nhiệm kỳ (2008-2013). Đại hội đề ra khẩu hiệu hành động: “Đổi mới, sáng tạo bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động, vì sự nghiệp phát triển ổn định, bền vững của đất nước”. Đại hội xác định mục tiêu, phương hướng: “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của công đoàn các cấp; hướng về cơ sở, lấy cơ sở làm địa bàn hoạt động chủ yếu, lấy đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động làm đối tượng vận động; chuyển mạnh hoạt động công đoàn vào việc tổ chức thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động; xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”.
Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam đã xác định vị trí, vai trò của Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và của người lao động, cùng với cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội chăm lo bảo vệ quyền lợi của cán bộ, công nhân, viên chức và những người lao động khác; tham gia quản lý Nhà nước và xã hội; tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, giáo dục công nhân, viên chức và những người lao động khác xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Công đoàn Việt Nam có ba chức năng:
- Chức năng đại diện bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, viên chức, lao động.
- Chức năng tham gia quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội.
- Chức năng tuyên truyền, giáo dục.
Là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên công đoàn, chúng ta phải tìm hiểu về tổ chức Công đoàn Việt Nam nhằm để nâng cao nhận thức chính trị, đồng thời là vũ khí lý luận để chúng ta tự bảo vệ minh và cho mọi người, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam của chúng ta.